Suedia, në një farë mënyre ka parathënë me rezultatin e zgjedhjeve të fundit parlamentare një tendencë gjithnjë e më në rritje në Europë. Dhe kjo nuk është as e para herë. Për dhjetëvjeçarë me radhë, Suedia ka qenë avangard i një mënyre të re të përcaktimit të modelit miks të tregtisë së lirë dhe solidaritetit shoqëror, që u shndërrua më pas në një nga idealet europiane.
Në zgjedhjet e përgjithshme të këtij muaji, votuesit suedezë iu bashkuan fqinjëve të tyre më pak të suksesshëm të Bashkimit Europian, duke i kthyer kurrizin politikës tradicionale, asaj politike, që ishte shndërruar në avokate dhe mbështetëse të një tregtie edhe më të lirë dhe një solidariteti shumë më të madh mes njerëzve. Tashmë edhe suedezët që konsideroheshin si solidë në zgjedhjet dhe vendimmarrjet e tyre politike kanë futur me votën e tyre në Parlament disa politikanë që janë të fiksuar me perceptimin e gjoja humbjes së një identiteti kombëtar, që janë mbi të gjitha të inatosur ndaj emigrantëve të shumtë që kanë ardhur dhe vijnë prej vitesh në këtë vend dhe që, sipas tyre, janë duke i humbur vlerat vendit dhe traditës së tij. Në këtë mënyrë kemi edhe mbërritjen e një politike të re në Europë.
Një dhjetëvjeçar më parë, politika ekstremiste dënohej me protesta dhe kundërshti nga njerëzit e pushtetarët. Por sot përfaqësuesit e kësaj politike janë shndërruar në një forcë të vërtetë politike që përfaqësohet në parlamentet e shumë vendeve të ndryshme të Bashkimit Europian dhe madje ka filluar që të sjellë edhe ndryshime në mënyrën se si flasin dhe veprojnë partitë e tjera. Binomi i politikës mes së djathtës kristian-demokrate dhe të majtës social-demokrate, me një hapësirë të vogël në mes për partitë liberale klasike, tashmë ka marrë fund në Suedi. Rajoni më demokratik në botë, grupimi i 46 shteteve në Këshillin e Europës, po sjell tani në jetë një politikë centrifugale.
Një dhjetëvjeçar më parë, politika ekstremiste dënohej me protesta dhe kundërshti nga njerëzit e pushtetarët. Por sot përfaqësuesit e kësaj politike janë shndërruar në një forcë të vërtetë politike që përfaqësohet në parlamentet e shumë vendeve të ndryshme të Bashkimit Europian dhe madje ka filluar që të sjellë edhe ndryshime në mënyrën se si flasin dhe veprojnë partitë e tjera. Binomi i politikës mes së djathtës kristian-demokrate dhe të majtës social-demokrate, me një hapësirë të vogël në mes për partitë liberale klasike, tashmë ka marrë fund në Suedi. Rajoni më demokratik në botë, grupimi i 46 shteteve në Këshillin e Europës, po sjell tani në jetë një politikë centrifugale.
Asnjë parti e vetme apo formacion politik nuk po mundet që të fitojë kontrollin e shtetit dhe të qeverisë. Pra asnjë parti nuk arrin më që përmes programit të saj politik të marrë shumicën e votuesve. Edhe në Britaninë e Madhe, që është një vend tradicionalisht dypartiak, u desh një koalicion që të vendoste konservatorët në pushtet. Belgjika dhe Holanda ende nuk kanë formuar qeveri edhe disa muaj pas mbajtjes së zgjedhjeve të parakohshme dhe jo për shkak se rezultati nuk arriti që të siguronte qeveri që mund të formoheshin me një parti të vetme. Europa e pas Luftës së Dytë Botërore kishte një armik dhe një mik të madh që mundësonte edhe qëllimin unik politik. Social dhe kristian-demokratët ishin të bashkuar kundër Moskës dhe partive të së majtës komuniste. Shtetet e Bashkuara bën aleancë me të djathtën dhe të majtën e moderuar për të krijuar NATO-n, për të mbështetur shtypjen e nacionalizmit edhe përmes krijimit të Bashkimit Europian dhe shmangien e ekonomive proteksioniste në favor të tregtisë së hapur dhe tregjeve konkurruese. Tani Europa nuk përballet më me një kërcënim të përbashkët, pavarësisht përpjekjeve të së djathtës islamofobe për t’i paraqitur myslimanët si një forcë e huaj pushtuese që duhet të kundërshtohet. Edhe vetë amerikanët nuk janë më frymëzues. Recesioni dhe kriza bankare fajësohen për shumë probleme, me të cilat po përballet edhe sot e kësaj dite Europa. Edhe qeveritë e djathta janë kundër mënyrës korporative të ekonomisë dhe kundër lakmisë së segmenteve të caktuara të pushtetit.
Në këto kushte, pa një armik të përbashkët politika europiane e ka humbur objektivin. Politika e komunitetit është duke zëvendësuar politikën e shoqërisë. Komunitete të reja janë duke u formuar në të gjithë Europën.
Suedia tani duhet që të bashkëjetojë me një parti nacionaliste, demokratët suedezë, me 20 anëtarë në Parlament. Pavarësisht emrit të bukur, demokratët suedezë janë antiemigracionit dhe antimyslimanëve dhe bëjnë thirrje për zgjidhje të rrepta të krizës sociale në vend. Papunësia në Suedi është në masën 9% pas 4 viteve në qeveri të koalicionit të qendrës së djathtë të drejtuar nga Fredrik Reinfeld. Por shkalla e lartë e papunësisë nuk i bëri suedezët që të ktheheshin nga e majta. Social-demokratët suedezë ndërkohë kanë përjetuar dhe po përjetojnë situatën më të rëndë në shumë dhjetëvjeçarë, me një rënie të mbështetjes në masën 30%. Në një shekull nuk kishte qëlluar asnjëherë që të humbitnin dy mandate zgjedhore njëri pas tjetrit.
Debatet e ndezura në gjirin e social-demokratëve ishin tipike për debatet e së majtës europiane. Liderët e partisë gjatë fushatës, edhe pse nuk ishin të bindur, mendonin se njerëzit vazhdonin që t’i besonin dhe dëgjonin, por në fakt ata u dëgjuan dhe u besuan nga një numër gjithnjë e më i vogël votuesish. Tradicionalisht partia ka qenë një kundërshtare e qartë dhe e hapur e komunizmit dhe pro biznesit, por as kjo nuk mundësoi sukses. Partia më pas bëri aleancë me të majtën ekstreme, të gjelbrit, duke dalë me parullën për uljen e taksave dhe për rritjen e shpenzimeve publike. Ajo platformë thuajse u refuzua tërësisht nga votuesit. Dështimi i partive të qendrës është shpejtuar edhe nga sistemi europian elektoral bazuar në filozofinë e përfaqësimit proporcional, që daton në shekullin e 19. Sipas kësaj filozofie, edhe partitë e vogla mund të fitojnë vende në Parlament. Kjo mënyrë aktualisht po parandalon lindjen dhe shfaqjen e lidershipëve koherentë në Europë. Çdo grup, apo lëvizje mund të krijojë një parti dhe të ketë elektoratin e vet. Zgjedhjet e fundit të organizuara nën këtë sistem kanë parë shtim të numrit të partive nacionaliste e antiemigracion dhe futje të tyre në parlamentet kombëtare. Disa parti të këtij lloji, si ajo me emrin Jobbik, që e quan veten “Lëvizja për një Hungari më të Mirë” është antisemite. E djathta nacionaliste në Europën Lindore kërkon që të “luajë” me Holokaustin, duke krahasuar krimet e komunizmit europian me zhdukjen e hebrenjve nga nazizmi në kampet e përqendrimit.
Mbështetja e votuesve për të djathtën ekstreme në Europë nuk mund të karakterizohet dhe të quhet më si një fenomen i kufizuar me përhapje, por të kufizuar. Edhe vetë Suedia, një ndër vendet më demokratike në botë, aktualisht është një nga tokat më pjellore të kultivimit të nacionalizmit dhe politikës ekstremiste. Rezultatet e fundit të zgjedhjeve në Europë për sa u përket përqindjeve të fituara nga partitë nacionaliste janë: 11.9% në Francë (Fronti Nacional), 8.3% në Itali (Lega e Veriut), 15.5% në Holandë (Partia e Lirisë), në Zvicër 28.9% (Partia Popullore Zvicerane), 16.7% në Hungari (Jobikk) dhe 22.9% në Norvegji (Partia e Progresit). Ka gjithashtu parti të ekstremit të djathtë edhe në Belgjikë, Letoni, Sllovaki e Slloveni. Pjesa më e madhe e këtyre partive kanë parë rritje të elektoratit të tyre këta dhjetë vitet e fundit, madje një pjesë e mirë e tyre nuk kanë ekzistuar dekadën e mëparshme. Rënia e vendeve të Parlamentit në duart e ekstremistëve përfaqëson “ndryshimin” më të madh në politikën europiane që nga zhdukja e komunizmit 20 vjet të shkuara. Rritja e numrit dhe fuqisë së këtyre partive dikur të vogla ka bërë që partitë e mëdha të mos kenë më mundësinë që të qeverisin me shumica të pastra, që do të thotë se këto parti janë të detyruara që të qeverisin në koalicion me partitë e ekstremit të djathtë. Një situatë e tillë i ka dhënë fund edhe besimit të madh që kanë pasur partitë e mëdha për fitoret e tyre pas Luftës së Dytë Botërore. Këto parti të reja nuk mund të çohen dot në karantinë. Në Francë, Presidenti Sarkozi, që është në kërkim të një nxitjeje populiste, për shkak të rënies së ndjeshme të “sharmit” të tij tek elektorati, ka nisur një fushatë të dënueshme për përjashtimin nga Franca të popullsisë rome. Por ky veprim bëri që edhe mbështetësit më të afërt të Presidentit të tronditeshin nga serioziteti i madh me të cilin Presidenti po kryente deportimet.
Social-demokratët gjermanë, një parti tradicionale e qëndresës së majtë janë duke e akuzuar Merkelin për dështim në politikën e integrimit të emigrantëve. Edhe në Britani, koalicioni i ri qeverisës, që nuk është as racist dhe as ekstremist, ka krijuar një legjislacion shumë të pafavorshëm për emigrantët. Rënia e fuqisë së partive qeverisëse ka minuar të gjithë projektin europian. Europa, pas një dhjetëvjeçari të shpenzuar për të vënë në jetë Kushtetutën e saj, nuk ka asnjë përgjigje në lidhje me shpërbërjen e ngadaltë të partive politike. Projekti i ndërtimit të një Europe të Bashkuar kërkon parti që komandojnë me një shumicë, ndërkohë kjo shumicë po bëhet gjithnjë e më e rrallë.
Ajo për të cilën Europa ka nevojë është një lidership i besuar që të arrijë të bashkojë të gjitha komunitetet nën një vizion të cilit nuk mund t’i thuash “jo”.
